Balkan ülkesi bilinen Bulgaristan da Osmanlı Türk Hakimiyetinin geri çekilmesinden sonra 1876/2011 yılına kadar 135 yıllık devrede Türk Osmanlı Camilerinin varlığı ve sıralamı olarak Balkanolji Araştırma merkezimizin incelemelerine göre daha somut bir şekilde örnek bir tablonun çıkarılmasıdır Araştırmalarımıza göre işte somut örnekler cedveli.
Osmanlı dönemi yıl1876 4866 Cami 4120 Türk okulu680 tekke ve 2400 kilise .
kral zamanı1915 yılı2940 cami Türk okulu2935 Tekke 485 kilise2954 adet kilize.
Sosyalizmde1945yılı Camiler2556 Türk okuları1345 tekke 275 kilise 3450 adet.
YIL 1960 Camiler2253 Türk okuları 2222 tekkeler 245 kilize3505 adet.
1985 yılı soykırımda1956 adet cami Okular bulgarlaştı tekke sıfırlandı kilise ve manastırlar3615 .1985/2011 yllarında Demokraside Camiler 1692 yeni yapılan 320 üzerinde okul sıfır, imam hatip okulu 4 adet Tekkeler 125 adet kilise ve manastırda 3706 adet olmuş.
Demokrasinin Hak ve Özğürlük HaraketiniN Bulgaristan Türklerine ve Müslümanlarına adalet tanıyınça geçen 25 yllık bir dönemde 375 adet Cami ve Mescit yapılarak genel cami ve mescit sayısı 2065 bulmaktadır. Balkanoloji kültür araştırmasına göre Bulgaristanda 45 Müftülük makamıda bu ğün 16 adete düşmüştür. İşte Bulgaristan Müslüman Müftülükleri.
1/ Sofya Baş Müftülüğü makamındaki cami12 mescit11 toplam 23 adetir.
2/Aytos bölğe müftülüğü 90 cami 27 mescit toplam117 adet.
3/GotseDelçev/Nevrokop/ müftülüğü 62 cami 27 mescit89 adet toplam.
4/Hacıoğlupazarcık/Dobriç/ 88 cami 25 mescit113 adet toplam ibadethane.
5/KoşukavakKRUMOVGRAD/ Camileri 30 MESCİLER 42 TOPLAM 72 ADET.
6/Kırcaali bölğe müftülüğü 185 cami 92 mescidi toplam 277 adet ibadethane
7/Pazarjık bölğe müftülüğü 40 cami mescitler 30 toplam 70 adet ibadethane.
8/PLEVEN bölğe müftülüğü 40 cami 25 mescidi 65 ibadethane
9/Plovdif/ Filibe/ bölğe müftülüğü 36 cami 25 mescit 41 adet ibadethane
10/Razgrad/Hazergrad/ bölğe müftülüğü 95 cami ve 25 mescit toplam 120 adet ibadethane
11/Russe/Rusçuk/ bölğe müftülüğü 40 cami 12 mescit toplam 52 ibadethane.
12/Silistre bölğe müftülüğü 65 camisi 15 mescidi toplam 80 adet ibadethane var.
13/Smolyan/Paşmaklı/ bölğe müftülüğü 102 cami 104 mescidi toplam 206 adet ibadethane
14/ Tırgovişte/Eskicuma bölğe müftülüğü 126 cami20 mescit146 toplam ibadethane.
15/Haskova/ Hasköy/ bölğe müftülüğü camileri 60 mescidi15 olmakla toplam 75 adet .
16/Şümen / Şumnu/ BÖLĞE müftülüğü115 camisi31 mescidi toplam 146 adet abadethane.
Balkanoloji araştırma merkezine göre yapılan kayıt ve inceleme tespitinde bulgaristanda toplam 2065 adet cami bulunmakla vunların resmi kayıdı ise 1662 adet görünmektedir.
Resmi kayıda girmeyen 1989/2011 yılları arasındaki yeni yapılan 403 adet cami ve mescid tapu senetleri resmen bulunmadığından resmen kayıtları yoktur. Bu kayıt alma ve yaptırma işlemleride en yakın zamanda Müftülüklerin istegi üzerine yerel yönetimçiler tarafından içra olunaçaktır.Bulgaristanda Türk ve Müslüman insanımıza herğün 5 vakit esan okunan ve devamlı Namaz kılınan camilerin adedi 980 adetir. Cuma günleri okunan camilerin sayısı ise600 adet civarında Yanlız Bayramlarda okunan ve açılan cami sayısı ise415 adet hiçbir görev yapmayan cami ve mescit sayısı ise 465 adet . Müftülüğün bünyesinde bulunan Tekke ve türbeler sayısı 175 adetir RESMİ DİN GÖREVLİLERİ SAYISI İSE 925 ADETİR. gENÇ İMAMLARIN SAYISI 290 ADETİR. dAHA YAŞLIBAŞLI İMAMLARIN SAYISI İSE645 ADETİR. Genel olarak resmi din görevlilerin toplam sayısı935 adetir.
Bu gün Balkanoloji araştırmasına göre 1660 cami ve 405 adet mescit toplam 2065 adet ibadethane bulunmaktadır yine balkanoloji araştırmasına göre Evliya Celebiden günümüze kadar Bulgaristanı gezerek araştıranlara göre yüzbinlerçe Türk osmanlı eserimiz yıkılmış yakılmış ve yok edildiğinide resmi kayıt ve arşivlerden görüp anlamaktayız.Bugaristanda Osmanlı Türk evleride konakları, köşkleri, sarayları, kervansarayları, dükkan ve çarşıları han ve hamamları, bedestenleri çeşmeleri v.s. olmakla Bulgar ırkçı milliyetçilerinin akılalmaz gadrine uğramıştır. Bulgaristanın hanği şehir ve kentine gitsen, köyünü ve belde buçak gezseniz burada hala tarihimizin silinmeyen kültürel mimari eserlerinin yapısını ve varlığını gözle göreçeksiniz. Burada yaşanan anı ve hatıralarıda bulmak mümkündür. Yüzyılarça şehir ve köylerimizi süsleyen ve çehresine güzellik veren mimari kültür eserlerimiz Bakanlardaki Türk insanımızın kültürel dil ve din yaamında büyük rolü olan yüzbinlerçe kültür eserimizin tarihi varlığı ve garip görüldüğü kadar üzüçü ve afedilmeyen bir çılğınlıktır. Atalarımız hakikatende Balkanlara tarihsel Türk mimari yapısını büyük bir ustalık sanatınla adeta bir dantel gibi işleyerek mimari kültür eserleri bakımından bir anıt yurduna çevirmişlerdir. DİLE kolay tam 500 yılık Osmanlı hükümdarlığında ve sonrası burada yaşayan Türkler ve Müslümanlar çoğunlukta olduklarından alın teri ve el emeginin varlığı her karış taş ve topragın içindeki berekette görülmektedir.Bu nesenle Balkanoloji araştırma merkezimizin1868/69 yıları Tuna
salnamesine göre Bulgaristanda birçok şehiririn cami mektep ve mederesleri şöyle sıralIDIR.
1/Sofyada 83 cami,40 okul 5 mederese,12 han,1086 dükkan, 1 bedesten,18 tekkeve zaviye.
2/İhtiman- 2 cami 2 okul,2 mederese,2 tekke,2 köprü, 1 han,2 çeşme.
3/Samokov- 12 cami 4 okul,2 mederese1 hamam, 3 han, 3 çeşme, 4 sıbyan okulu.
4/Küstendil 16 CAMİ 7 OKUL,3 medderese,12tekke,16 kaplıçası - sıçak hamamları.
5/Lovça- 28 cami 16 okul,7 han, 2 hamam,6 tekke,215 dükkan, 2 köprü biri kapaı çarşılı.
6/Kızanlık- 16 cami,14 okul,3 mederese,2 han,2 tekke1 türbe, 2 çeşme,1 kervansaray.
7/Niğbolu- 33cami,20okul,10tekke,16 çeşme, 10hama 1 kale ve 1 köprü.
8/STARAZAGORA-/Eskizagra/47cami 42 okul,5 imaret,12tekke,8han,6 hamam,1 bedesten, 855 dükkan ve 1 köprü ,1 kşk bahçesi ayazma. nirçok tarihi türk evleri, konakları yalı ve köşk.
9/Pazarjık 20cami8 okul, 3 mederese, 7 tekke, 3 han, 2 hamam 1 kervansaray birçok ev -konak.
10/Yanbul- 23 cami,32 mektep, 4 mederese, 5 tekke, 3 han, 1 bedesten, 2 çeşme1 köprü.
11/Filibe- 53 cami 71 okul,9 medesrese12 tekke,6 han,9 hamam,1 bedesten 1 kervansaray, 2kö
12/Ruscuk 30 cami,9 okul,6 mederese,43tekke,1 kale1 tabya, 1 kapı.
13/Tutrakan-3 cami,4 okul, 1 mederese,1 tekke,1 kale,1 türbe,1 köprü.
14/Silistre- 12 cami 7 okul, 6 mederese 1 tekke 1 saray,1 kale ve tabya.
15/ RAZGRAD-11CAMİ,7 OKUL,2 MEDERESE,4TEKKEVE ZAVİYE,1 TÜRBE,1SAATRKULESİ
16/pleven/18 cami, 4 okul9mektep,5 tekke,1kale, 1 kışla,1 köprü, 1 hamam.
17/Ziştov/19 cami3 okul,1 mederese,1tekke,1kale,1saatkulesi.
18/tIRGOVİŞTE/ESKİCUMZ-17CAMİ 6 OKUL,6 MEDERESE,1Tekke, 1 kale,, 2 çeşme,1köprü
19/Şumnu/40 cami22 okul, 6mederese,10 tekke ve zaniye,1 kale 1 köprü,1 bedesten1 nüvvap
20/Varna 20 cami12 okul1 mederese,2 tekke,2köprü2konak2 çeşme,1 saat kulesi, 1 tiren garı.
21/pravadı/11cami3 okul2 mederese,1tekke,1kale, 1 köprü ve tiren stasyonu.
22/Balçık/10 cami3 okul,7 medererse,1tekke,12çeşmesi,1 saat kulesi
23/Dobriç/hacıoğlupazarjık-20 cami,12 okul,4 mederese,1 tekkeve zaviye,1 saatkulesi, 1 .ev.
24/RAHOVA-3 CAMİ,1 OKUL,1 MEDERESE,1KÖPRÜ,11TEKKE, EVLER VE KONAKLAR
2/LOM-5 cami2 okul,1mederese, birçok türk evi ve konakları 2 çeşme 1 kale
26/Yüce Tırnava/31 cami19 okul,7 mederese4tekkeve zaviye,3 köprü1kale 5çeşmesi
27/OSMANPAZARI/OMURTAG/8cami 8 okul,3 mederese,1 tekke,1 köprü, ve muhtelif evler
28/Vidin 24 cami12 okul,1 mederese,1 şehitlik,1 kale,1 köprü ve türk surları ile türk evleri
29/ Sevlievo/Selvi/-10 cami, 5 okul,1 mederese,1 tekke,1 kae,1 köprü 1 saat kulesi.
30/Berkovça/berkovitsa/-9cami5 okul,1 mederese,2 tekke,1 kale,1 köprü 1 saat kulesi.
31/Beloğradcık-3 cami, 2 okul, 1 mederese1 tekke,1 kale,1 saat kuesi vE Türk evleri, konakları
32/Vraça/vratsa/-7 cami 5 okul1 mederese,2tekke,2 çeşme1 kale1 saatkulesi ve ev-konak.
33/Etropole/ 2 cami 1 okul 1 mederese, 1 2konak birçok ev, 1çeşme 1 köprü.
İsperih/kemallar- 3 cami 2 okul, 1 köprü, 1 tekke ve zaviye, 2 çeşme evler ve konaklar
Yukarıda Balkanoloji araştırmasına göre cedvei yapılan Osmanlı Türk kültür eserlerimizin sıra cedvelindeki yüzbinlerin üzerindeki türk- Müslüman kültür hazinemiz olan eserlerimiz MİMARİ ACIDAN VARLIĞINI GÖSTEREREK din ve dil egitim, sosyal bağlamda yapılan araştırma sonuçu meydana çıkan kültür mirası zengiliğimizi serğilemekteyiz.
Balkanoloji özel kültür tarih araştırm ve uyğulama merkezi- başkanı Niyazi Akkılıç-istanbul.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder